Themanummer RdW: Roldynamiek binnen juridische professies

Met de roep om meer maatwerk, responsiviteit en ‘maatschappelijk effectieve rechtspraak’ hebben juridische professies te maken gekregen met ingrijpende hervormingen en beleidsmaatregelen. Dit themanummer van het tijdschrift Recht der Werkelijkheid (Nienke Doornbos & Peter Mascini, red.) laat zien dat de dynamiek die deze veranderingen teweegbrengen zich verassend goed laten duiden met het in onbruik geraakte begrip ‘beroepsrol’. Gerenommeerde onderzoekers bespreken hun empirische onderzoeksbevindingen over hoe deze veranderingen inwerken op de beroepsopvattingen en gedragingen van juridische professionals.

Jos Hoevenaars doet verslag van onderzoek over de wijze waarop kantonrechters zaken behandelen van rechtzoekenden zonder advocaat. Waar nodig helpen de kantonrechters de rechtzoekenden een handje, maar daarbij bewaken ze wel hun rol als neutrale arbiter. Volledige partijautonomie wordt door de kantonrechters gezien als niet realistisch en bovendien strijdig met waarheidsvinding.
Karen Geertsema, Yasemin Glasgow, Marijke ter Voert en Ashley Terlouw laten zien dat vreemdelingenrechters zich als gevolg van de coronamaatregelen aanzienlijk pragmatischer zijn gaan opstellen. Wellicht gaan zij ook in de toekomst meer zaaksgericht in plaats van zittingsgericht werken en meer zittingen online houden.

Arnt Mein bespreekt de veranderende rolverwachtingen ten aanzien van overheidsjuristen. Deze verwachtingen zijn verschoven van een reactieve en afstandelijke rol als bewaker van de juridische kwaliteit (de ‘juridische poortwachter’) naar een meer flexibele, oplossingsgerichte en coöperatieve rolvervulling (de ‘juridische mogelijk-maker’). Dat laatste klinkt mooi, maar heeft ook keerzijden.
Klaske de Jong bespreekt de rolverandering die gemachtigden van bestuursorganen doormaken als gevolg van de meer responsieve zaaksbehandeling van de bestuursrechter. Vooral in het voortraject van de beroepszaak is er het nodige veranderd.

Eline Linthorst en Lieke Oldenhof laten zien dat de open norm van maatwerk in de Wet Maatschappelijke ondersteuning, die bedoeld is om te dejuridiseren, in de praktijk een averechtse werking heeft. Er is volgens de auteurs sprake van een ‘regelparadox’: in plaats van minder komen er juist méér gedetailleerde regels in de vorm van nieuwe, uitgewerkte normenkaders voor huishoudelijke hulp en beleidsinstrumenten.

Het themanummer is hier te vinden.
Over het themanummer is ook een podcast gemaakt.

De podcast is te beluisteren via onze website, onder de nieuwe categorie RdW podcasts en via iTunes, Spotify en Anchor FM.